· błędy grube - wynikłe z nieuwagi i z pomyłek eksperymentatora np. przy odczycie lub w zapisie wyniku. Często są jednorazowe i bardzo duże
· błędy systematyczne - powstałe w skutek złego mało dokładnego ustawienia samego eksperymentu (nie uwzględnienie pewnych poprawek np. siły wyporu powietrza przy dokładnym ważeniu), wad urządzeń pomiarowych (przykładem może być waga dźwigniowa z przesuniętym punktem zawieszenia, czasomierz wskazówkowy ze środkiem skali nie pokrywającym się z osią wskazówek czy źle wyskalowane przyrządy), ze stanu zewnętrznych warunków pomiaru (np. zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu) jak i z błędu eksperymentatora (np. znany błąd paralaksy).Błąd systematyczny charakteryzuje się stałą lub zmieniającą się według określonego prawa odchyłką wartości wyznaczanej w doświadczeniu w porównaniu z wielkością rzeczywistą. Przyczyny błędów systematycznych mogą być poznane i usunięte
· błędy przypadkowe - wynikłe z niedokładności odczytu, fluktuacji warunków pomiaru, z nieokreślenia samej mierzonej wielkości fizycznej itp. Błędy te odznaczają się tym, że w serii pomiarów jednego i tego samego stanu danej wielkości fizycznej wykonywanej w określonych warunkach, wyniki zmieniają się w sposób losowy (przypadkowy). Nie można ich uniknąć, usunąć, gdyż nie znamy ich przyczyn
Wniosek: Nie można wykonać bezbłędnego wyznaczenia wielkości fizycznej tzw. pomiaru absolutnie dokładnego
Rozróżniamy następujące rodzaje błędów pomiarowych ze względu na źródła ich powstania
1. Błędy powodowane przez przyrządy pomiarowe, np. skończona rezystancja wewnętrzna woltomierzy, nieliniowość wskazań przyrządów pomiarowych lub niedoskonałość ich wzorcowania,
2. Błędy powodowane przez metody pomiarowe,
3. Błędy powodowane przez mierzącego, Np. brak doświadczenia, zmęczenie, skłonności, nawyki,
4. błędy powodowane przez obliczenia to błędy przy niewłaściwym zaokrągleniu, niewłaściwe metody wyrównywania błędów,
5. Błędy powodowane przez wpływ otoczenia na mierzącego, na przyrządy i na mierzoną wielkość. Czynnikami wywołującymi te błędy to temperatura ciśnienie, wilgotność powietrza, zakłócenia elektromagnetyczne
· Błędami systematycznymisą to błędy, które podczas pomiarów tej samej wartości pewnej wielkości, wykonywanych w tych samych warunkach, pozostają stałe zarówno co do wartości bezwzględnej jak i co do znaku lub błędy zmieniające się według określonego prawa wraz ze zmianą warunków.Źródłami błędów systematycznych są metody i przyrządy pomiarowe, niezachowanie wymaganych warunków pomiaru oraz obserwator.
Charakterystyczną cechą błędów systematycznych jest możliwość całkowitego lub częściowego ich usunięcia z wyniku pomiaru
· Błędy podstawowe to błędy przyrządów pomiarowych występujące podczas stosowania ich w tzw. warunkach odniesienia lub inaczej znamionowych podanych przez producenta. Głównymi ich przyczynami są: niedokładność wzorcowania i niedokładności konstrukcyjne oraz technologiczne narzędzi pomiarowych. Błędy podstawowe są błędami stałymi i mogą być w czasie pomiaru kompensowane przez stosowanie poprawek do wskazań przyrządów. Poprawka jest równa wartości oszacowanego błędu systematycznego ze znakiem przeciwnym
· Błędy dodatkowe błędy, których źródłem są zmiany właściwości przyrządów pomiarowych i obiektu pomiaru pod wpływem zmian warunków pomiaru w stosunku do przyjętych jako warunki odniesienia. Cechą charakterystyczną błędów dodatkowych jest to, że ich wartości zmieniają się przy ustalonej wartości wielkości mierzonej, według znanego prawa jako funkcje wielkości wpływowych. Normalne warunki wpływowe i wartości błędów dodatkowych podawane są przez producentów aparatury pomiarowej.
· Błędy metodywynikające głównie z oddziaływania przyrządów pomiarowych na obiekt pomiaru, np. powodowane poborem energii przez przyrząd ze źródła sygnału mierzonego. Wśród błędów metody ważną grupę stanowią błędy związane ze stosowaniem przybliżonych modeli badanych zjawisk lub wzorów empirycznych. Błędy metody można na ogół sprowadzić do wartości pomijalnych przez stosowanie odpowiednich poprawek rachunkowych lub właściwy dobór warunków pomiaru. W normie PN-92/E-06501/01 jako warunki odniesienia dla analogowych przyrządów wskazujących określono m.in. następujące tolerancje dla wielkości wpływających, takich jak:
- temperatura otoczenia 230oC± 10oC dla przyrządów o wskaźniku klasy ≤ 0,3 230oC± 20oC dla przyrządów o wskaźniku klasy ≥ 0,5
- wilgotność względna 40 - 60%
- pozycja pracy oznaczona( pozioma lub pionowa) ± 1o
- zewnętrzne pole magnetyczne: całkowity brak
- zewnętrzne pole elektryczne: całkowity brak
Niezachowanie wartości wpływających w określonych przez warunki odniesienia granicach powoduje powstawanie błędów dodatkowych. Normy definiują dla każdej z możliwych wielkości wpływających granice nominalnego zakresu użytkowania i dopuszczalny błąd dodatkowy, wyrażony w procentach wskaźnika klasy. Przykładowo dla temperatury otoczenia w przedziale zmian: temperatura odniesienia ±100oC dopuszczalny błąd dodatkowy dla przyrządów analogowych wynosi 100% wskaźnika klasy. Producent musi zatem tak skonstruować przyrząd, aby tych wartości nie przekroczyć
